Apene elia matro rimarkei eli, li klamei at eli: "Vel, mia filino?" - "Ja, matro", respondei at li nelgentino, ekszetante un serpento et un rano. - "O, cielo!" eksklamis matro, "kello mi vidai?" Elia soro en tutto esai kulpa; mi pagoi al li pro isto!" Et li tui kurei bati li. Nelfelis infano forkurei et selei si en maksi proksima bosko. Filo del rezo, kella revenei dal caso, inkontrei li; et, vidante, ke li esai talle bela, le demandei li, kello li farai ci entiere sola et pro kello li plorai. - "O ve, sinioro, mia matro forpelei mi eks domo."
Monday, February 21, 2011
Thursday, February 17, 2011
FEINO (Charles Perrault), parto 5
"Esus tre bela," respondis filino nongentile, "ke me ires al fonto!" - "Me volas, ke ve ires al dar," diktis matro, "et ires nonmedie!" Filino iris, bat totifoje murmurante. Le prendis ple bela silvera vazo, kui esis en abitejo. Apene le venis al fonto, le vidis un madamo, tre rike vestita, kui eksiris eks foresto et pregis dal le drinki (ito esis iti sama feino, kui prendis on se formo et vestoj del prinsino, pro vidi, kuale grand esos malezo del iti girlo). "Venis me al ar," diktis al le nongentil et fiera girlo, "pro doni al ve drinki? Serte, me alportis silvera vazo spesiale pro ito, pro doni drinki al iti madamo! Mea opinio esas: prendes self akuo, si ve volas drinki." - "Ve entiere non esas gentila," diktis feino sin kolero. "Bone, bi ve esas ite servema, me faktas al ve gifto, ke at toti vordo, kui ve parlos, eksiros eks vea boko or sneko or frogo."
FEINO (Charles Perrault), parto 4
Kvande esta bella puello venei at domo, lea matro insultei le, pro kello le revenei talle tarde dal fonto. "Pardoni at mi, matro," direi nonfelica puello, "ke mi restei talle longe". Et kvande le parlei estas vortos, elsaltei el lea busho tri rozos, tri perlos et tri grandas diamantos. "Kello mi vidai!" direi lea matro kon tre granda miro. "Parai at mi, ke el lea busho elsaltai perlos et diamantos! Dal kello esto venai, mia filino?" (Esto sei una foyo, ke le nomei le zia filino). Nonfelica infano rakontei al le naive tutto, kello okazei al le, et, dum le parlei, elfalei el lea busho tre multas diamantos. "If sai talle," direi la matro, "mi devai sendi al lo mia filino. Marilio, rigardi kello elirai el la busho del vua soro, kvande le parlai; non sui al vu pleze havi tella sama kapablo? Vu devai nur iri al fonto
cherpi akvo; et kvande nonrica femo pregoi dal vu trinki, vu donoi it al le jentile."
cherpi akvo; et kvande nonrica femo pregoi dal vu trinki, vu donoi it al le jentile."
FEINO (Charles Perrault), parto 3
En un tago, van le esis apu iti fonto, venis al le povra femo, kui pregis le, ke le dones al le drinki. "Tre vole, mea bona," diktis bela girlo. Et le nonmedie lavis sea poto et austis akuo en ple pura loko del fonto et alportis al femo, totifoje subtenante poto, pro ke femo podes drinki pli oportune. Van bona femo trankuilis sea soifo, le diktis al girlo: "Ve esas ite bel, ite bon et ite onesta, ke me debas fakti al ve gifto" (bi ito esis feino, kui prendis on se formo del povra vilaga femo, pro vidi, kue granda esos gentilezo del iti juna girlo). "Mi faktas al ve gifto," duris feino, "ke at toti vordo, kui ve diktos, eks vea boko eksiros or floro or kara stono."
FEINO (Charles Perrault), parto 2
As tottu amai ordinare persono, kella sai simila at le, pro esto esta matro tre varme amei zia pli olda filino, et en esta sama tempo eli havei terura nonamo kontre pli juna. Eli ordonei at eli manci en kuirejo et laboradi sencese. Inter altras aferos esta nonfelica infano devei dufoje en tutta tago iri cerpi akvo en tre nonproksima loko et atporti at domo plena granda kruco.
Tranzitivezo et nontranzitivezo del verboj (3)
En Esperanto nos posai uzi "igi" anke kon dueda verbo, pro montri ke ullo ot ullu kauzai ot ordonai fari un at altra homo ot objekto, eksemple "paroligi". En Uniparlo nos uzai strukturo
fari ...i:
Fari homos parli en Uniparlo!
Teda parlo farei mi dormi.
fari ...i:
Fari homos parli en Uniparlo!
Teda parlo farei mi dormi.
Tranzitivezo et nontranzitivezo del verboj (2)
En Esperanto homos posai uzi "igi" or "ighi" kon adjektivos, eksemple: bona -- bonizi -- bonici,
Uniparlo non uzai "igi", nek "ighi". Sekura regulo sai talla, ke if nu uzai adjektivo en verba formo
(eksemple boni), esto signifai "fari bona" (Esperante "bonigi"). If nu uzai ekspresaco boni zi, esto signifas "bonighi" Esperante:
Mi devai boni esta teksto.
Post kelkas probos esta teksto bonei zi.
Uniparlo non uzai "igi", nek "ighi". Sekura regulo sai talla, ke if nu uzai adjektivo en verba formo
(eksemple boni), esto signifai "fari bona" (Esperante "bonigi"). If nu uzai ekspresaco boni zi, esto signifas "bonighi" Esperante:
Mi devai boni esta teksto.
Post kelkas probos esta teksto bonei zi.
Tranzitivezo et nontranzitivezo del verboj (1)
Uniparlo non uzai sufiksos "igi" or "ighi", kellas sai en Esperanto. Tutta verbo en Uniparlo posai havi funcio tranzitiva ot nontranzitiva, depende del fraza strukturo. Eksemple verbo komenci posai si et tranzitiva et nontranzitiva:
Mi komencai leciono.
Leciono komencai.
Simpla regulo pro kompreni esta uzo sai sekvanta: if post verbo non trovai objekto, tande verbo sai nontranzitiva. If post verbo trovai objekto, verbo sai tranzitiva.
Urbodomo trovai en centro.
(it non trovai ullo altra, it "trovighas" lau Esperanta dirmaniero).
Li trovei zia horloceto.
(objekto sai "zia horloceto", do verbo "trovei" sai tranzitiva).
Atento!
On esta strado trovai bona kafejo.
(nontranzitiva "trovai" - Esperante "trovighas", as "bona kafejo" non sai objekto!
It sai subjekto. Nu posai vidi esto bone, as ante "trovai" nu non vidai subjekto.
"sur esta strado" non sai subjeto, nur dilskribo del loko).
Mi komencai leciono.
Leciono komencai.
Simpla regulo pro kompreni esta uzo sai sekvanta: if post verbo non trovai objekto, tande verbo sai nontranzitiva. If post verbo trovai objekto, verbo sai tranzitiva.
Urbodomo trovai en centro.
(it non trovai ullo altra, it "trovighas" lau Esperanta dirmaniero).
Li trovei zia horloceto.
(objekto sai "zia horloceto", do verbo "trovei" sai tranzitiva).
Atento!
On esta strado trovai bona kafejo.
(nontranzitiva "trovai" - Esperante "trovighas", as "bona kafejo" non sai objekto!
It sai subjekto. Nu posai vidi esto bone, as ante "trovai" nu non vidai subjekto.
"sur esta strado" non sai subjeto, nur dilskribo del loko).
Participos
Participos aktivas
-anta -enta -onta
Participos pasivas-ata -eta -ota
Esto sai simila al Esperanta sistemo.
If sekvanta vorto komensai ye vokalo, nos posai elizii lasta vokalo del participo:
ludant orkestro
vizitet urbo
-anta -enta -onta
Participos pasivas-ata -eta -ota
Esto sai simila al Esperanta sistemo.
If sekvanta vorto komensai ye vokalo, nos posai elizii lasta vokalo del participo:
ludant orkestro
vizitet urbo
Verbos (tempos et modos)
Tempo prezensa esprimai per ai:
Le parlai Uniparlo.
Tempo pasent esprimai per ei:
Le parlei Uniparlo.
Tempo futur esprimai per oi:
Le parloi Uniparlo.
Modo kondicional esprimai per ui:
Le parlui Uniparlo.
Imperativo et optativo esprimai per i:
Parli Uniparlo!
Mi volai, ke vu parli Uniparlo!
Mi volai vu parli Uniparlo!
Infinitivo esprimai anke per i:
Sai pleze parli Uniparlo.
Le parlai Uniparlo.
Tempo pasent esprimai per ei:
Le parlei Uniparlo.
Tempo futur esprimai per oi:
Le parloi Uniparlo.
Modo kondicional esprimai per ui:
Le parlui Uniparlo.
Imperativo et optativo esprimai per i:
Parli Uniparlo!
Mi volai, ke vu parli Uniparlo!
Mi volai vu parli Uniparlo!
Infinitivo esprimai anke per i:
Sai pleze parli Uniparlo.
FEINO (Charles Perrault), parto 1
Un vidvino abis du filinoj. Pli olda esis ite simil al matro per sea karaktero et vizago, ke toti, kui vidis le, podis pensi, ke le vidas matro; lu amba esis ite nonplez et ite fiera, ke homoj non podis vivi kon lu. Pli juna filino, kui esis plena portreto del sea patro sekondu sea bonezo et onestezo, esis ulter ito un del ple bela girloj, kui homo podis trovi.
Adverbos
Adverbos finai ye litero e:
bone belle pleze
Grado samnivela, pli alta et maksi alta sai esprimata same kvale en kazo del adyektivos:
same belle kvale hiere
pli bone ol antee
mes
maksi bone el tuttas foyos
bone belle pleze
Grado samnivela, pli alta et maksi alta sai esprimata same kvale en kazo del adyektivos:
same belle kvale hiere
pli bone ol antee
mes
maksi bone el tuttas foyos
Komparado del adyektivos
Grado samnivela
Hodiea vetero sai same bona kvale hierea.
Grado pli alta
Leono sai pli granda ol kato.
Grado maksi alta
Est urbo sai pli bella en tutta lando.
Est urbo sai maksi bella el tuttas urbos.
Hodiea vetero sai same bona kvale hierea.
Grado pli alta
Leono sai pli granda ol kato.
Grado maksi alta
Est urbo sai pli bella en tutta lando.
Est urbo sai maksi bella el tuttas urbos.
Adjektivos
Adjektivos finad je litero a:
granda bona bela
If vorto, som sekuad adjektivo komensad je vokalo or bar un konsonanto, dan nos kanad eliziir fin litero a et adjektivo finod je konsonanto:
bel urbo, bon ideo, grand oseano
Atento!
En pluralo adjektivo not risevad litero j. If esprimo abad adjektivo et substantivo, bar substantivo risevad finazo os:
grand urbos, bon homos, bela floros
Eksistad bar un kazo, van nos kanad uzir finazo as - det okazad dan, van adjektivo funksiad kom
substantivo:
granda (eksemple granda homo)
grandas (eksemple granda homos)
En det kazos substantivo not binad geuzad.
granda bona bela
If vorto, som sekuad adjektivo komensad je vokalo or bar un konsonanto, dan nos kanad eliziir fin litero a et adjektivo finod je konsonanto:
bel urbo, bon ideo, grand oseano
Atento!
En pluralo adjektivo not risevad litero j. If esprimo abad adjektivo et substantivo, bar substantivo risevad finazo os:
grand urbos, bon homos, bela floros
Eksistad bar un kazo, van nos kanad uzir finazo as - det okazad dan, van adjektivo funksiad kom
substantivo:
granda (eksemple granda homo)
grandas (eksemple granda homos)
En det kazos substantivo not binad geuzad.
Substantivos
Substantivos en singularo finad je litero o:
domo floro monto
En pluralo de finad je os:
domos floros montos
Det binad sam kom en Esperanto.
Uniparlo not uzad artikolo gedefinid, nor genotdefinid.
Ne kanad uzir bar vorto "un", "uni" or "una" for ofskribir notkonkret substantivo.
domo floro monto
En pluralo de finad je os:
domos floros montos
Det binad sam kom en Esperanto.
Uniparlo not uzad artikolo gedefinid, nor genotdefinid.
Ne kanad uzir bar vorto "un", "uni" or "una" for ofskribir notkonkret substantivo.
Numeralos
Kardinal numeralos
un du tri kuar kuin sis sep ot nin dek
100 sent
1000 mil
1000000 milion
zero
Ord numeralos
Binad geuzad sufikso: -eda
uneda dueda trieda kuareda kuineda
siseda sepeda oteda nineda dekeda
senteda mileda milioneda
Fro 11 til 20 nos skribad numeralos kom un vorto:
dekun dekdu dektre ... et so plu
20, 30, 40 et so plu til 90 nos skribad oks kom un vorto:
dudek tridek kuardek ... nindek
Bonvoled atentir:
24 dudek kuar (nos skribad du vortos)
58 kuindek ot (nos skribad du vortos)
267 dusent sisdek sep (nos skribad tri vortos)
845 otsent kuardek kuin (nos skribad tri vortos)
12,345 dekdu mil trisent kuardek kuin
Fraksios
Binad geuzad sufikso: -ono
1/2 duono (un duono)
3/4 tri kuaronos
Multoblo
Binad geuzad sufikso: -obla
duobla, triobla, kuarobla, sisoble
un du tri kuar kuin sis sep ot nin dek
100 sent
1000 mil
1000000 milion
zero
Ord numeralos
Binad geuzad sufikso: -eda
uneda dueda trieda kuareda kuineda
siseda sepeda oteda nineda dekeda
senteda mileda milioneda
Fro 11 til 20 nos skribad numeralos kom un vorto:
dekun dekdu dektre ... et so plu
20, 30, 40 et so plu til 90 nos skribad oks kom un vorto:
dudek tridek kuardek ... nindek
Bonvoled atentir:
24 dudek kuar (nos skribad du vortos)
58 kuindek ot (nos skribad du vortos)
267 dusent sisdek sep (nos skribad tri vortos)
845 otsent kuardek kuin (nos skribad tri vortos)
12,345 dekdu mil trisent kuardek kuin
Fraksios
Binad geuzad sufikso: -ono
1/2 duono (un duono)
3/4 tri kuaronos
Multoblo
Binad geuzad sufikso: -obla
duobla, triobla, kuarobla, sisoble
Pronomos
Persona pronomor
me
te
le (ile - vira, ele - fema)
ne
ve
de (ide - vira, ede - fema)
se - refleksiva
Poseda pronomos et adjektivos
ma
ta
la (ila, ela)
na
va
da (ida, eda)
sa
me
te
le (ile - vira, ele - fema)
ne
ve
de (ide - vira, ede - fema)
se - refleksiva
Poseda pronomos et adjektivos
ma
ta
la (ila, ela)
na
va
da (ida, eda)
sa
Alfabeto et aksento
Alfabeto
Kompare kon Esperanto, alfabeto en Uniparlo binad forte gereduktid. Le abad nur 20 literos!
Los binad:
a b d e f g i j k l
m n o p r s t u v z
Toti litero binad gelektad so, kom le binad geskribad sekondu regulo "un litero - un sono". Litero j binad geprononsad so, kom en Esperanto or en angla "yes". Sapelos not eksistad et ve kanad skribir tekstos en Uniparlo uzande nur standard klavaro. Sonos kom angla sh, ch or j oks binad geforid, Uniparlo not uzad los.
Aksento
If vorto finad je vokalo, dan aksento falad on biforlasta silabo.
If vorto finad je konsonanto, dan aksento falad on lasta silabo.
Kompare kon Esperanto, alfabeto en Uniparlo binad forte gereduktid. Le abad nur 20 literos!
Los binad:
a b d e f g i j k l
m n o p r s t u v z
Toti litero binad gelektad so, kom le binad geskribad sekondu regulo "un litero - un sono". Litero j binad geprononsad so, kom en Esperanto or en angla "yes". Sapelos not eksistad et ve kanad skribir tekstos en Uniparlo uzande nur standard klavaro. Sonos kom angla sh, ch or j oks binad geforid, Uniparlo not uzad los.
Aksento
If vorto finad je vokalo, dan aksento falad on biforlasta silabo.
If vorto finad je konsonanto, dan aksento falad on lasta silabo.
Wednesday, February 16, 2011
Saluto
Ko binad UNIPARLO?
Uniparlo binad modern esperantido, parlo gedirektid sefe at esperantistos, fasile lernibl et mer fasile uzibl den Esperanto. Le posedad kelk merbonos et merfasilos kompare kon Esperanto, eksemple alfabeto binad gereduktid et literos kon sapelos binad geforid. En iti blogo me intensad prezentir UNIPARLO detale.
Uniparlo binad modern esperantido, parlo gedirektid sefe at esperantistos, fasile lernibl et mer fasile uzibl den Esperanto. Le posedad kelk merbonos et merfasilos kompare kon Esperanto, eksemple alfabeto binad gereduktid et literos kon sapelos binad geforid. En iti blogo me intensad prezentir UNIPARLO detale.
Subscribe to:
Posts (Atom)